Standardy prowadzenia mediacji

Standardy prowadzenia mediacji rodzinnej przez członków Stowarzyszenia Mediatorów Rodzinnych

Uwagi wstępne

Członkowie SMR są głęboko przekonani, że powodzenie mediacji jako skutecznej metody rozwiązywania konfliktów rodzinnych zależy w dużym stopniu od profesjonalizmu mediatorów i od ich wysokiego poziomu etyki zawodowej.
Standardy i zasady w nich wyrażone obowiązują wszystkich członków SMR i odnoszą się do wszystkich rodzajów mediacji rodzinnych, bez względu na źródło i charakter spraw. Przez mediację rodzinną (dalej także „mediację”) rozumie się tutaj proces rozwiązywania sporu lub konfliktu, w którym fachowo przygotowany, niezależny i bezstronny profesjonalista za dobrowolną zgodą stron, przy zachowaniu poufności, pomaga im samodzielnie poradzić sobie z konfliktem. Mediacja pozwala jej uczestnikom określić kwestie sporne, zmniejszyć bariery komunikacyjne, opracować propozycje rozwiązań i, jeśli taka jest wola stron, zawrzeć wzajemnie satysfakcjonujące porozumienie. Mediacja rodzinna w sprawach dotyczących rozstania małżonków, separacji lub rozwodu nie jest ani nie zastępuje poradnictwa prawnego, rodzinnego czy psychoterapii.
Standardy są tak napisane, aby nie ograniczać mediatorów w wyborze stylu, w jakim pragną prowadzić praktykę mediacyjną. Nie stanowią także konstrukcji raz na zawsze zamkniętej -mogą się zmieniać wraz z rozwojem mediacji rodzinnej i Stowarzyszenia.
Standardy mają charakter wytycznych i wskazówek dla mediatorów, nie są zaś źródłem prawa i nie mogą być podstawą do wysuwania roszczeń prawnych. Ich główne funkcje są następujące:

  1. mają służyć jako przewodnik w prowadzeniu praktyki mediacyjnej;
  2. mają zapewnić większe bezpieczeństwo klientom – stronom mediacji rodzinnych, instytucjom publicznym, z którymi współpracują mediatorzy rodzinni, oraz samym mediatorom przez określenie, czego można się spodziewać w mediacji rodzinnej prowadzonej przez członków SMR;
  3. mają zwiększać zaufanie społeczne do mediacji jako środka rozwiązywania konfliktów rodzinnych.

* * *

Standard I

Mediator rodzinny dba o dobrowolność uczestniczenia przez strony w mediacji i zawierania przez nie porozumienia.

  1. Mediator nie nakłania stron wbrew ich woli do podjęcia mediacji ani do osiągnięcia porozumienia.
  2. Przed rozpoczęciem mediacji strony uzyskują jednoznaczną informację o możliwości wycofania się na każdym etapie z postępowania mediacyjnego oraz o możliwości wybrania innego mediatora.

Standard II

Mediator rodzinny jest neutralny wobec przedmiotu sporu.

Mediator nie narzuca stronom swoich rozwiązań. Mediator rodzinny jest obrońcą rzetelnej procedury, a nie konkretnego porozumienia.

Standard III

Mediator rodzinny jest bezstronny wobec uczestników mediacji.

  1. Mediator nie przychyla się do racji żadnej ze stron, prowadzi mediację w taki sposób, aby ewentualna nierównowaga między stronami nie wpływała na przebieg mediacji i na jej ostateczny rezultat.
  2. Mediator wystrzega się jakiejkolwiek stronniczości, okazywania uprzedzeń i preferencji.
  3. Jeśli mediator nie jest w stanie prowadzić mediacji w bezstronny sposób, jest zobowiązany do wycofania się z postępowania mediacyjnego.
  4. Mediator musi ujawnić stronom wszelkie fakty świadczące o istniejącym lub potencjalnym konflikcie interesów. W przypadku konfliktu interesów mediator musi wycofać się z postępowania mediacyjnego, chyba że strony świadomie zdecydują się dalej korzystać z jego pomocy.
  5. Mediator nie czerpie korzyści z tego, co jest przedmiotem mediacji, jak również nie czerpie żadnych korzyści z faktu zawarcia ugody.

Standard IV

Mediator rodzinny dba o poufność mediacji.

  1. Mediacja jest poufna, jej efekty i przebieg objęte są tajemnicą. Mediatorzy nie ujawniają nikomu informacji, jakie uzyskują podczas prowadzenia mediacji, chyba że zostaną do tego zobowiązani przez prawo.
  2. Mediator lub ośrodek mediacyjny dokumentuje prowadzenie mediacji w sposób respektujący zasadę poufności. Dokumentacja może obejmować pisemną zgodę stron na udział w mediacji, zarejestrowanie sprawy mediacyjnej, zebranie podstawowych danych od stron (wraz z zapisem o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych w celu realizacji postępowania mediacyjnego), deklaracje przestrzegania zasady poufności przez osoby trzecie obecne na sesjach mediacyjnych, kopię porozumienia mediacyjnego i kopię protokołu z postępowania mediacyjnego, przekazywanego do sądu, jeśli dotyczy. Wszelkie inne sposoby dokumentowania mediacji wymagają wyraźnej zgody stron.

Standard V

Mediator rodzinny rzetelnie informuje strony o swojej roli, istocie i przebiegu mediacji oraz ocenia zdolność stron do uczestniczenia w postępowaniu mediacyjnym.

  1. Przed rozpoczęciem postępowania mediacyjnego mediator rodzinny przedstawia stronom zasady, przebieg, cele i możliwe rezultaty mediacji.
  2. Mediator rodzinny odbiera od stron wyraźną zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym.
  3. Mediator rodzinny powinien umieć ocenić gotowość i zdolność stron do uczestniczenia w mediacji. Mediator nie powinien prowadzić postępowania mediacyjnego, jeśli uzna, że jedna lub więcej stron jest niezdolna, niegotowa lub niechętna do uczestniczenia w mediacji.
  4. Mediator rodzinny powinien informować strony, że w trakcie postępowania mediacyjnego mogą korzystać z wiedzy i porady specjalistów.
  5. Mediator wyraźnie odróżnia swoją rolę jako mediatora od innych ról zawodowych, jakie pełni, i upewnia się, że strony są świadome tej różnicy.

Standard VI

Mediator rodzinny dba o wysoki poziom swoich kwalifikacji zawodowych.

  1. Mediator rodzinny osiąga wysoki poziom kwalifikacji dzięki:
    1. zdobyciu wiedzy i umiejętności zgodnie ze standardami Stowarzyszenia Mediatorów Rodzinnych. Standardy te wskazują obszar wymaganej wiedzy i umiejętności proceduralnych koniecznych przy specjalizowaniu się w tej dziedzinie praktyki.
    2. stałemu pogłębianiu i doskonaleniu własnych umiejętności. Kontynuowanie edukacji z zakresu mediacji rodzinnych może obejmować udział w szkoleniach lub konferencjach pogłębiających i doskonalących dotychczasowe umiejętności a także udział w superwizjach. Mediator powinien być świadomy konieczności własnego rozwoju zawodowego i wziąć za to odpowiedzialność.

Standard VII

Mediator rodzinny wyczerpująco objaśnia zasady i wysokość swego wynagrodzenia oraz wszelkich pobieranych od stron opłat.

  1. Jeśli mediator pobiera wynagrodzenie za prowadzenie mediacji, to przed rozpoczęciem postępowania lub na początku pierwszej sesji mediacyjnej jasno i wyczerpująco wyjaśnia stronom zasady wynagradzania.
  2. Mediator nie uzależnia swojego wynagrodzenia od wyniku mediacji ani od wartości sporu.
  3. Zasady wynagradzania i pobierania opłat związanych z mediacją powinny być dostępne dla stron w formie pisemnej.

Standard VIII

Mediator rodzinny pomaga stronom określić, w jaki sposób najlepiej dbać o interesy ich małoletnich dzieci.

  1. W przypadku mediacji rodzinnej, w którą zaangażowane są dzieci, mediator powinien tak prowadzić postępowanie mediacyjne, aby rodzice (lub prawni opiekunowie) w największym możliwym stopniu skupili się na zaspokojeniu ważnych potrzeb dzieci.
  2. Mediator powinien zachęcać strony do wnikliwego rozważenia zalet i wad różnych sposobów sprawowania pieczy rodzicielskiej w czasie separacji czy po rozwodzie.
  3. Mediator powinien umożliwić stronom sformułowanie takiego planu sprawowania opieki rodzicielskiej, który zapewnia poczucie bezpieczeństwa oraz stabilności zarówno dla stron, jak i dla ich dzieci.
  4. Mediator powinien zachować wrażliwość i tolerancję dla rozmaitych sposobów wychowywania dzieci przez rodziców.
  5. Dzieci nie powinny być włączane do postępowania mediacyjnego bez zgody rodziców lub ich prawnych opiekunów.
  6. Przed włączeniem dzieci do mediacji mediator powinien przedyskutować z rodzicami cel, zasady i różne formy udziału dzieci w postępowaniu mediacyjnym oraz zasadność wyboru konkretnej formy.
  7. Mediator dba o to, aby dziecko nie czuło się obciążone żadną odpowiedzialnością za przebieg czy wynik mediacji.

Standard IX

Mediator rodzinny efektywnie współpracuje z innymi specjalistami w celu jak najlepszego zabezpieczenia interesów stron.

  1. W trakcie mediacji mediator nie wchodzi w rolę innego specjalisty, nawet mimo posiadania wiedzy z danej dziedziny. Jeśli w trakcie mediacji mediator dostrzeże, że pojawiła się kwestia, która wykracza poza zakres jego kompetencji jako mediatora, powinien poinformować o tym strony i zaproponować skorzystanie z pomocy odpowiedniego specjalisty. Decyzja o skorzystaniu z usług specjalisty pozostaje w rękach stron.
  2. Mediator dba o to, aby specjaliści, z którymi współpracuje, znali zasady, reguły i cele mediacji, w tym zwłaszcza dba o to, aby rozumieli regułę poufności postępowania mediacyjnego.
  3. Na czas uzyskiwania przez strony pomocy od innych specjalistów mediator powinien rozważyć zasadność zawieszenia postępowania mediacyjnego.

Standard X

Przerwanie lub zakończenie postępowania mediacyjnego

  1. Mediacja może zostać przerwana zarówno przez strony, jak i przez mediatora.
  2. Mediator informuje strony o ich prawie do wycofania się z mediacji w dowolnym momencie i z jakichkolwiek powodów.
  3. Mediator przerywa lub kończy postępowanie mediacyjne przed zawarciem porozumienia, kiedy uzna, że:
    1. co najmniej jedna strona postępowania z powodu swego stanu fizycznego lub psychicznego nie jest zdolna do efektywnego uczestniczenia w mediacji;
    2. strony nie chcą w autentyczny, zaangażowany sposób uczestniczyć w procesie mediacji;
    3. strony chcą zawrzeć porozumienie, którego skutków nie są świadome;
    4. strony używają mediacji dla osiągnięcia nieuczciwych korzyści;
    5. nie jest możliwe osiągnięcie rozsądnego i realistycznego porozumienia;
    6. uczestnicy mediacji osiągnęli impas nie do pokonania; mediator nie powinien przedłużać nieproduktywnej dyskusji, gdyż naraziłoby to strony na niepotrzebne koszty emocjonalne i finansowe.
  4. Mediator przerywa lub kończy postępowanie mediacyjne przed zawarciem porozumienia, gdy nabiera przekonania, że traci bezstronność.
  5. Jeśli inicjatywa przerwania mediacji wychodzi ze strony mediatora, powinien on zachęcić strony do szukania profesjonalnej pomocy właściwej dla danego przypadku.
  6. Mediacja może zakończyć się zawarciem porozumienia we wszystkich konfliktowych sprawach lub zawarciem porozumienia obejmującego część negocjowanych problemów. W przypadku zawarcia pełnego porozumienia zadaniem mediatora jest przedyskutowanie procesu formalizacji i wprowadzenia porozumienia w życie. W przypadku porozumienia częściowego mediator może zaproponować przedyskutowanie dostępnych procedur umożliwiających rozwiązanie pozostałych kwestii przy pomocy innych specjalistów.

Standard XI

Mediator rodzinny zapewnia stronom odpowiednie miejsce do prowadzenia postępowania mediacyjnego.

  1. Miejsce prowadzenia mediacji powinno gwarantować stronom i mediatorowi poczucie bezpieczeństwa.
  2. Miejsce, w którym prowadzi się praktykę mediacyjną, powinno posiadać co najmniej dwa pomieszczenia, gwarantujące zachowanie prywatności stronom i poufności postępowania mediacyjnego. Powinno także zapewniać możliwość korzystania z podstawowych wygód.

Standard XII

Mediator rodzinny rzetelnie informuje o swoich usługach.

  1. Mediator może informować o procesie mediacji, o korzyściach, kosztach i własnych kwalifikacjach. Wszelka taka informacja powinna być rzetelna i wyczerpująca. Mediator jest odpowiedzialny za przestrzeganie tej zasady przez wszystkich reklamujących jego usługi i działających w jego imieniu.
  2. Mediator nie obiecuje ani nie gwarantuje osiągnięcia określonych wyników postępowania mediacyjnego. Reklamując swoje usługi nie powinien także posługiwać się danymi statystycznymi mówiącymi o odsetku zawieranych porozumień.
  3. Mediator rzetelnie informuje o swoich kwalifikacjach. Mediator może powoływać się na stopnie, certyfikaty lub inne formy przyznawanych kwalifikacji tylko wtedy, jeśli organizacja przyznająca owe kwalifikacje ma na to specjalną procedurę i mediator spełnił wszystkie jej wymagania.

Warszawa, 29.03.2008 roku